Borsa Emirleri Nelerdir? Borsada Emir Nasıl Verilir?

Borsada alım – satım işlemlerinizi gerçekleştirebilmeniz için bazı emirler vermeniz gerekiyor. Emirleri uygun gördüğünüz piyasa koşullarında aracı kurumunuza iletirsiniz ve onlar da sizin için bu emirleri, borsaya iletir. Bu şekilde yapmak istediğiniz işlem ve portföyünüzde yapmak istediğiniz değişiklikler gerçekleşir. Sonrasında da yaptığınız işlemin doğruluğuna göre kazanır veya kaybedersiniz.

Borsa emirleri, piyasaya iki aşamada iletilir. Siz emirlerinizi, doğrudan borsaya iletemezsiniz. Uygulanmasını istediğiniz emri, aracı kuruma iletirsiniz ve buna müşteri emri denir. Aracı kurum ise sizden gelen emirleri, piyasaya uygun bir formata dönüştürerek borsaya iletir. Aracı kurumun ilettiği bu emre de borsa emri adı verilir. Genel olarak borsa emirleri bu şekildedir. Ama bu emirlerin çeşitli özellikleri bulunmaktadır ve buna göre de çeşitli isimler almaktadır.

Sizlere bu yazımla birlikte borsada sık kullanılan emirlerden bahsetmek istiyorum: 

Borsa Emirleri Nelerdir? 

Borsada emirler, normal ve özel emirler olarak iki ayrılmaktadır. Normal emirler, tam anlamıyla 1 lot ve katlarından oluşan, küsuratsız ve işlem birimi halinde verilmiş emirlerdir. 4 gruba ayrılırlar ve hepsinde bir fiyat limiti söz konusudur.

Normal emirler şu şekildedir: 

Limit Fiyatlı Emir 

Fiyat ve miktarın belli olduğu emir türlerine, limit fiyatlı emirler denmektedir. Bu emir verildiği zaman, kısmen veya tamamen işlem yapılamaz; gerçekleşmeyen kısım fiyat ve zaman öncelik sırasına göre yatırım aracının bekleyen emir (pasif emir) hanesine yazılmaktadır.

Özel Limit Fiyatlı Emir 

Miktarın 'sıfır' olarak girildiği ve sadece fiyatın belirlendiği emirlerdir. Özel limit fiyatlı emirler, daha iyi bir fiyat varsa o seviyeden başlatılmak için belirtilen fiyata kadar olan tüm emirleri karşılama özelliğine sahiptir. Sisteme girildiği zaman, işlem yapılmazsa bekleyen emir hanesine yazılmaz ve iptal edilirler.

Özel Limit Değerli Emir 

Özel limit fiyatlı emirde miktar sınırı koyulmuş şekline denmektedir. Miktar 'sıfır' olarak girilir ve fiyat belirlenir. Maksimum işlem değeri ise TL cinsinden belirlenir. Maksimum değer limiti, emir miktarını tanımlar ve emir verildiğinde sistem, belirlenmiş miktardan fazla olmamak şartıyla, belirtilen limit fiyat seviyesini dikkate alarak en iyi fiyatlı emirden itibaren işlemin gerçekleşmesi sağlanır. Belirtilmiş fiyat seviyesine ulaşmadan girilen miktar karşılandıysa, sistem daha fazla işlem gerçekleşmesine izin vermez. Ayrıca ekleyen emir hanesine yazılmaz.

Kalanı İptal Et Emri

Fiyat ve miktarın girildiği emirlerde, sisteme gönderilen; ama tamamı veya bir kısmı gerçekleşmeyen emrin, bekleyen emir hanesine yazılmasını önler.

Açılış Fiyatlı Emir 

Açılış seansında yalnızca miktar belirtilen ve fiyat yazılmadan girilen emirdir. Açılış fiyatından işlem görür. Öncelik sırasına göre açılış fiyatına eşit ve daha iyi limit fiyatlı emirlerden sonra gelirler. Kendi aralarında ise zaman önceliğine göre gerçekleşirler.

Kapanış Fiyatlı Emirler 

Kapanış seansı sırasında yalnızca miktar belirtilerek verilen emirlerdir. Fiyat yazılmaz ve kapanış seansında işlem görürler. Kapanış fiyatına eşit ve daha iyi limit fiyatlı emirden sonra gelirler.

Buraya kadar bahsettiğim emir tipleri, normal emirlerdi. Şimdi ise özel emirlerden bahsedelim. Özel emirler, Borsa İstanbul tarafından, "Borsa Yönetim Kurulu'nca, menkul kıymet bazında belirlenen pay sayısını aşan ve başka bir özel emir ile eşlendiğinde Borsa İstanbul yetkilisi onayıyla gerçekleştirilen, bölünmez bir bütün olarak işlem gören emirlerdir," şeklinde tanımlanmaktadır.

Özel emirler, borsanın belirlediği miktarlar üzerinden verilmektedir. Ödenmiş sermayesinin en fazla % 10'una kadar özel emir miktarı olabilmektedir. Kısmi olarak eşleştirilemezler. Sisteme girilen özel emirler, eşleştirilmeden önce istenilen zaman iptal edilebilirler. Bu emir tipinde, işlemler tescil edilmez; ancak işlem hacmi ve işlem miktarı hesaplanırken dikkate alınırlar. Sisteme girildiğinde, değiştirildiğinde, eşleştirildiğinde ve iptal edildiğinde, tüm üye temsilcilerine haber verilmelidir.

Özel emir tipleri ise şunlardır: 

Günlük Emirler 

İsmine rağmen sadece girildiği seans sonuna kadar sistemde işlem görmek için bekletilen emirlerdir. Seans sonuna kadar gerçekleşmezse, iptal edilir. Aksi belirtilmediği sürece sistem bütün emirleri, günlük emir olarak görmektedir. Emrin kısmen gerçekleşmesi durumda, geri kalan kısım seans sonuna kadar bekletilir ve yine gerçekleşmezse iptal olur.

Anlık Emirler 

Emrin sisteme girmesiyle, mümkün olan miktarın karşılanması ve kalan kısmın pasife yazılmadan iptal edildiği emirlerdir. Bu emir adından da anlaşılacağı üzere girildiği an geçerlidir. Kalanı iptal et, özel limit fiyatlı emir ve özel limit değerli emirler, anlık emir olarak kabul edilir.

Tarihli Emirler 

Verilen emrin, belli bir tarihte girilmesi üzere sistemde durmasını sağlayan emirdir. Maksimum geçerlilik süresi, girildiği gün ile sınırlıdır. İlk seansta girilen tarihli emirler, ikinci seansta da geçerlidir. İkinci seansta gerçekleşmezlerse, gün sonunda iptal olurlar.

Borsada Emir Nasıl Verilir? 

Borsada alım – satım işlemlerinizi gerçekleştirmek için günümüzde interneti kolayca kullanabilirsiniz. Aracı kurumuzun web sitesinden yatırım bölümüne girerek size özel kullanıcı bilgileri ile portföyünüze ulaşmanız yeterli olacaktır. Daha sonra uygun gördüğünüz pozisyonlarda, gerekli emirleri yine web sitesi üzerinden verebilirsiniz. Yazılı, sözlü olarak verilebilen emirler, borsaya yazılı olarak elektronik ortamlarda iletilmektedir.